Showing posts with label Climate Change. Show all posts
Showing posts with label Climate Change. Show all posts

12 February, 2025

World Radio Day 2025

 



World Radio Day 2025


Every year on February 13, the world comes together to celebrate World Radio Day, a tribute to one of humanity’s oldest and most resilient forms of communication. Declared by the United Nations in 2011—surprisingly late, given radio’s century-long influence—this day reminds us of radio’s unique power to connect, inform, and inspire. In 2025, the theme “Radio and Climate Change” highlights how this humble medium can drive urgent conversations about our planet’s future. From remote villages to bustling cities, radio remains a lifeline for millions, proving that even in the digital age, its relevance hasn’t faded.

 Why Radio Still Matters  

Radio’s simplicity is its strength. It doesn’t require expensive gadgets, stable internet, or literacy. A basic receiver and a pair of batteries are enough to bridge gaps between communities, governments, and experts. This accessibility makes radio indispensable, especially in regions where poverty or geography limits access to technology. In Pakistan, for instance, a recent Gallup survey found that 16.5% of the population tunes in weekly, with young people (ages 15–24) forming a significant chunk of listeners after prevalence of Mobile Phone. Even among older adults (55+), over 21% rely on radio regularly. These numbers may seem modest, but they represent millions who depend on radio for news and music.  

Pakistan’s official broadcaster, Radio Pakistan, operates 67 stations across the country, using a mix of FM, medium wave, and shortwave frequencies. Yet, while these stations serve urban and rural areas, there’s a glaring gap: Pakistan has zero community radio stations—a stark contrast to neighbors like India (494 stations) or Afghanistan (155). This absence is puzzling, given radio’s potential to address local needs. 

 Community Radio


Community radio is grassroots media at its best. Run by and for local people, it broadcasts in regional languages and focuses on hyper-local issues—agriculture, health, education, and disaster response. Take Nepal’s Radio Sagarmatha, South Asia’s first community station, launched in 1997 after a five-year struggle for licensing. Or Bangladesh’s 32 stations that empower farmers with weather updates and crop advice. These stations aren’t just broadcasters; they’re community builders.  

In Pakistan, the 2005 earthquake became a turning point. When the disaster wiped out communication networks in Kashmir and Khyber Pakhtunkhwa, the Pakistan Press Foundation (PPF) stepped in. With no prior experience, volunteers set up makeshift radio studios in shipping containers to share lifesaving information. This effort not only aided recovery but sparked interest in community radio. Today, PPF runs 12 radio studios in press clubs nationwide, waiting for licenses to launch full-fledged stations.  

The need is clear. Half of South Asia’s population lives in rural areas, where internet access is scarce. For farmers, women, and marginalized groups, community radio could deliver tailored content—like climate-smart farming techniques or disaster preparedness—in their own languages. Organizations like HANDS Foundation could lead this charge, creating programs that educate and engage communities on pressing issues like climate change.  

Radio vs. Climate Change 

Climate change isn’t just a scientific challenge—it’s a communication crisis. How do we explain rising temperatures or erratic rains to a farmer in Sindh or a herder in Balochistan? Radio bridges this gap. With trusted local voices and culturally relevant messaging, it can translate complex ideas into actionable steps.  

This year’s World Radio Day theme urges broadcasters to:  
1. Raise awareness about climate impacts.  
2. Promote sustainable practices, like water conservation or renewable energy.  
3. Amplify grassroots stories, giving a platform to those most affected.  

In Pakistan, where floods and heatwaves are becoming routine, radio can warn communities about disasters, share recovery resources, and advocate for policy changes. Imagine a daily show where meteorologists explain weather patterns, or NGOs like HANDS Foundation host call-ins to discuss tree-planting drives. Radio’s intimacy—its ability to feel like a conversation—makes these messages stick.  

 Radio for the Visually Impaired Persons


For visually impaired individuals, radio isn’t just convenient—it’s liberating. Without relying on screens, they access news, education, and entertainment independently. In regions like Pakistan, where disability resources are limited, radio becomes a classroom, a companion, and a career path.  

Educational programs teach languages, vocational skills, and even coding. Talk shows let listeners engage with social issues, reducing isolation. Entertainment—music, dramas, storytelling—offers respite from daily struggles. Moreover, radio opens doors for visually impaired talent. From hosting shows to producing podcasts, many find purpose and income in broadcasting.  

Advances like digital radio and voice-activated devices (e.g., smart speakers) have made content even more accessible. For someone who can’t read a newspaper or navigate the internet, a radio’s “on” button is a gateway to the world.  

Pakistan stands at a crossroads. While Radio Pakistan’s network is impressive, the lack of community stations holds back rural development. Licensing hurdles and bureaucratic delays must be addressed to unleash this potential. The success of PPF’s container studios post-earthquake proves that local radio works—it saves lives, builds trust, and fosters unity.  

Meanwhile, climate change demands urgent action. By partnering with NGOs, universities, and international bodies, Pakistan’s radio sector can become a hub for environmental education. Young people, who already tune in widely, could lead this shift through youth-led programs or citizen journalism.  

For the visually impaired, radio is a right, not a privilege. Advocates must push for inclusive policies—like quotas for disability-focused content or training programs for blind broadcasters.  


World Radio Day isn’t just about celebrating the past; it’s about reimagining the future. In an era of TikTok and AI, radio’s human touch—its warmth, immediacy, and reach—remains irreplaceable. From battling climate change to empowering marginalized groups, its potential is limitless.  

Pakistan has the tools: a young population eager to engage, NGOs ready to innovate, and airwaves waiting to be filled with local voices. What’s needed now is political will and public support. Let’s turn up the volume on community radio, climate action, and inclusivity. After all, in a world of noise, sometimes the simplest voices speak the loudest.  

As we mark World Radio Day 2025, let’s remember: every frequency, every story, and every listener brings us closer to a better world. Tune in, speak up, and keep the dial on hope.

10 February, 2025

دالوں کا عالمی دن


 
دالوں کا عالمی دن

دنیا کے دوسرے خطوں کے مقابلے میں برصغیر میں دالوں کا سب سے زیادہ استعمال کیا جاتا ہے۔ دال کو اکثر غریب شخص کی خوارک سمجھا جاتا رہا ہے۔ تاریخی لحاظ سےدالوں کا ذکر ہندوؤں کی ایک مقدس وید میں بھی ملتا ہے۔ اردو ادب میں دالون پر شاعری بھی کی گئی ہے جیساکہ
   
ایک لڑکی بگھارتی ہے دال
دال کرتی ہے عرض یوں احوال
(اسماعیل میرٹھی)
ٹپکے اُن پر رال برابر
گھر کی مُرغی دال پرابر
(شفیق خلش)
مونگ چھاتی پہ جو دلتے ہیں کسی کی دیکھنا
جوتیوں میں دال ان کی اے ظفرؔ بٹ جائے گی
(بہادر شاہ ظفر)
اسکے علاوہ بہت سے محاورے بھی مشہور ہیں جیساکہ دال میں کالا، دال نہ گلنا، یہ منہ اور مسور کی دال، آٹے دال کا بھاؤ معلوم ہونا  یا پھر سندھیوں میں کہتے ہیں منھہ میں مونگ وغیرہ۔ ہمارے ہاں دال کی کئی ڈشز بھی ہیں، کچھڑی ہو یا، دال چاول یا دال چنا، چنے کی دال کا حلوہ، بھُنی دال، کڑاہی دال،  سبز مونگ کی دال، شامی کباب، حلیم، یا مسور کی دال کا شوربہ اور کئی ڈشز ہیں جو دال ملا کر بنتی ہیں، دال پالک، دال قیمہ، انڈا چنے کی دال، دال گوشت، وغیرہ۔ ایک رپورٹ کے مطابق امریکہ کے دارالحکومت واشنگٹن کے پُلمین کے علاقے میں دالوں کا ایک تہوار بھی ہوتا ہے۔ نیشنل لینٹل فسٹیول نامی اس تہوار کا آغاز سنہ 1989 میں ہوا تھا اور اس میں 25 ہزار سے زیادہ لوگ شرکت کرتے ہیں اور لوگ یہاں اپنے اپنے انداز میں دالیں پکانے کا مظاہرہ بھی کرتے ہیں۔

 دالوں نے ہمیشہ اپنا لوہا منوایا ہے اپنی غذائیت اور ذئقہ کے طفیل بوڑھوں اور بچٌوں میں یکساں مقبول رہی ہیں۔ یہ دالوں کا ہی کمال ہے کہ ہم صرف دو اجناس کو استعمال کر کے دنیا کے سادہ ترین کھانے جھٹ پٹ تیار کر لیتے ہیں، دال چاول یا دال روٹی، آپ کی مرضی جو کھائیں۔ ہمارے ہاں 
 مہمانوں کو دال پیش ہی نہیں کی جاتی  اور اگر گوشت والے پکوانوں کی بجائے دال پیش کرنا پڑ جائے تو لوگ ہچکچاتے تھے۔  دال کو لوگ غم کی علامت بھی سمجھتے ہیں اور کچھ لوگ جمع یا جمع کی رات کو دال پکانے سے گریز کرتے ہیں۔ اب تو دالوں کا علامی دن منایا جاتا ہے۔ 

ہر سال 10 فروری کو دنیا بھر میں عالمی یوم دال منایا جاتا ہے، جس کا آغاز 2013 میں اقوام متحدہ نے خوراک کی عدم تحفظ، غذائی قلت، اور موسمیاتی تبدیلیوں جیسے چیلنجز سے نمٹنے کے لیے کیا۔ دس فیبروری دالوں کا عالمی دن کی بنیاد 2016  میں ڈالی گئی 
 جب کے  اقوام متحدہ نے دالوں کو پائیدار ترقی کے اہداف ایس جی ڈی کے حصول کا اہم ذریعہ قرار دیا ہے۔  فوڈ اینڈ ایگریکلچر آرگنائزیشن
 کی قیادت میں چلائی گئی بھوک کے خلاف جنگ کی مہم نے دالوں کی اہمیت کو اجاگر کیا-  سابق ایف اے او ڈائریکٹر جوزے گرازیانو دا سلوا  کے الفاظ میں: *"دالوں کی طاقت ان کے سائز میں نہیں، بلکہ ہماری دنیا کو بدلنے کی صلاحیت میں ہے۔  دالیں  سستی غذائیت سے بھرپور کھانے اور پروٹین کا ذریعہ ہیں۔  یہ دن ہمیں یاد دلاتا ہے کہ دالوں جیسے چنے، مسور، مونگ، اور مٹر میں وہ صلاحیت ہے جو نہ صرف غذائی قلت دور کرسکتی ہے بلکہ پائیدار زراعت کو بھی فروغ دے سکتی ہے۔  

دالوں کے عالمی منظرنامے میں پاکستان ایک منفرد مقام رکھتا ہے۔ چنے اور مسور جیسی فصلیں کاشت کرنے کے باوجود، ملک اپنی ضرورت کا 50% سے زائد دال درآمد کرتا ہے۔ یہ تضاد کیوں؟  
1.  محدود پیداوار: 24 کروڑ کی آبادی کے لیے سالانہ 500,000 میٹرک ٹن دالیں درآمد کی جاتی ہیں جن کی لاگت 1.2 ارب ڈالرہیں۔  
2. پانی کے بحران: چاول اور گندم جیسی فصلیں 43% زیادہ پانی استعمال کرتی ہیں، جبکہ دالیں کم پانی اور کم کھاد پر پنپ سکتی ہیں۔    
4. غذائی قلت: پاکستان میں 5 سال سے کم عمر کے 40% بچے کم غذائیت کا شکار ہوتے ہیں، جبکہ دالیں آئرن، زنک اور پروٹین کا سستا ذریعہ ہیں۔  
پاکستان کے لیے دالوں کی پیداوار بڑھانا محض معاشی مسئلہ نہیں بلکہ قومی سلامتی کا معاملہ ہے۔ اس کے لیے درکار اقدامات کرنے ہونگے جیساکہ 
خشک سالی برداشت کرنے والی اقسام (جیسے "نیاب-2016" چنا) کو متعارف کروانا،  
سبسڈیز کا صحیح استعمال،  
 کسانوں کو تربیت دینا 
 کولڈ اسٹوریج یونٹس قائم کرنا   
     
 پاکستان کو چاہیے کہ
 دالوں کی برآمدات بڑھانے کے لیے معاہدے کریں۔  
زرعی تحقیق کے اداروں (جیسے  کو فنڈز دیں۔  
صارفین کو سستی دالوں تک رسائی یقینی بنائیں۔  

 دالوں کا عالمی دن صرف ایک علامت نہیں، بلکہ ہمیں عملی اقدامات کی ترغیب دیتا ہے۔ ہر شہری کو چاہیے کہ اپنی خوراک میں دالوں کو شامل کرے، کسانوں کو سپورٹ کرے، اور پائیدار مستقبل کی بنیاد رکھے۔ یہ عاجز دانے ہی ہماری نسلوں کو بھوک اور موسمیاتی تباہی سے بچا سکتے ہیں۔

02 February, 2025

موسمياتي تبديلي ۽ سنڌ جو زرعي مستقبل





موسمياتي تبديلي ۽ سنڌ جو زرعي مستقبل

سنڌ،  پاڪستان جو زرعي لحاظ کان اهم صوبو آهي. جنهن جي زرخيز زمين تي وڏي پيماني تي زرعي پيداوار ٿيندي آهي. هاڻي موسمياتي تبديلي جي  ڪري سنڌ جو هاري بدحال آهي. وڌندڙ گرمي، غير متوقع مينهن ، پاڻي جي گهٽتائي، ۽ مٽي جي خرابيءَ جي ڪري روايتي فصلن جي پيداوار ۾ ڏينهن و ڏينهن گهٽتائي ٿي رهي آهي، جيڪا لکين زراعت سان وابسطه ماڻهن جي معيشت کي متاثر ڪري رهي آهي. انهن مسئلن کي حل ڪرڻ لاءِ، سنڌ ۾ متبادل ۽ موسمياتي تبديلي جي فصلن جي پوک کي واڌارو ڏيڻ ضروري آهي. هي مضمون سنڌ جي زراعت تي موسمياتي تبديلي جي اثرن، روايتي فصلن جي گهٽ اپت لهڻ، ۽ متبادل فصلن جي  تي بحث ڪري ٿو، ان سان گڏوگڏ مستقبل جي لاءِ تجويزون پڻ  پيش ڪري ٿو

 سنڌ اندر ڏينهن و ڏينهن گرمي جو پد وڌندو ٿو وڃي جنهن جي ڪري روايتي فصل متاثر ٿي رهيا آهن. گذريل سال خريف ۽ ربيع جي فصلن جي اپت ۾ ڪافي گهٽتائي نظر آئي آهي.  مثال طور، گرمي جو اثر ڪري ڪپھ جي ڦٽڻ ، سارين ۽ ڪڻڪ جي فصلن ۾ داڻو گهٽ هجڻ جون خبرون هلن پيون. موسمي تبلي جي ڪري مينهن جي روايتي چڪر تي به اثر پيو آهي. ڏڪار ۽ ٻوڏ جي ڪري فصلن کي نقصان ٿي رهيو آهي. ڪڏهن گهٽ مينهن نه هجڻ جي ڪري ڏڪار پيدا ٿئي ٿو ته ڪڏهن گهڻي مينهن جي ڪري ٻوڏ جي صورتحال پيدا ٿئي ٿي، جيڪي ٻئي فصلن ۽ زرعي زمين لاءِ نقصانده آهن..

.موسمياتي تبديلي جي ڪري پهاڙن ۾ گليشيئرن جي ڳرڻجي ڪري ندين ۾ پاڻي جي وهڪري ۾ واڌ يا  گهٽتائي ٿيندي رهي آهي جنهن جو سڌو سنئون اثر زراعت تي ٿي رهيو آهي.. سنڌو درياھ، جيڪو سنڌ  لاءِ زندگي آهي، ۾ پاڻي جي سطح گهٽجي رهي آهي، جنهن جي ڪري زراعت کي شديد نقصان ٿي رهيو آهي 

. مٿين سببن جي ڪري سنڌ جي زمين   سم ۽ ڪلر۾ تبديل ٿي رهي آهي جنهن سان زرعي زمين جي زرخيزي ۾ گهٽتائي ٿي رهي آهي. غير مناسب ۽ آلودي  پاڻي جي ڪري مٽي ۾ سم ۽ لوڻ جو مقدار وڌي رهيو آهي، جيڪو فصلن جي پيداوار کي گهٽائي رهيوآهي موسمياتي تبديلي جي ڪري پڻ  بيمارين ۾ واڌارو ٿي رهيو آهي، جيڪي فصلن کي نقصان پهچائي رهيو آهن گرمي پد ۾ واڌاري جي ڪري ڪيترائي نئيون بيماريون پيدا ٿي رهيون آهن، جيڪي فصلن جي صحت کي متاثر ڪري رهيون آهن 

سنڌ جي زراعت ۾ روايتي طور تي ڪجھ وڏن فصلن تي ڀروسو ڪيو وڃي ٿو، جن ۾ ڪپھ، چانور، ڪڻڪ، ۽ ڪمند شامل آهن. پرموسمياتي تبديلي جي ڪري اهي فصلون خطري ۾ آهن. ڪپھ جو فصل گرمي جي دٻاءُ ۽ پاڻي جي کوٽ جي ڪري شديد متاثر ٿي رهيو آهي. گرمي جي ڪري ڪپھ جي ڦٽڻ ۾ گهٽتائي ٿي رهي آهي، ۽ پاڻي جي گهٽتائي جي ڪري فصل کي مناسب پاڻي نه ملي رهيو آهي.   چانور جي فصل کي پاڻي جي وڏي مقدار ۾ گهربل هو:ندي آهي، پر پاڻي جي کوٽ ۽ غير متوقع مينهن جي ڪري چانور جي پيداوار ۾ به گهٽتائي ٿي رهي آهي. ان سان گڌ وگڌ  ڪڻڪ نسبتا وڌيڪ خشڪي برداشت ڪندڙ فصل آهي، پر گرمي جي دٻاءُ ۽ غير متوقع مينهن جي ڪري ڪڻڪ جي پيداوار به متاثر ٿي رهي آهي ڪمند جي فصل کي به پاڻي   وڏي مقدار ۾ گهربل هوندو آهي، ۽ پاڻي جي کوٽ جي ڪري ڪمند جي پيداوار ۾ گهٽتائي ٿي رهي آهي. انهن روايتي فصلن جي پيداوار ۾ گهٽتائي جي ڪري زراعت ڪندڙن جي آمدني ۾ گهٽتائي ٿي رهي آهي، ۽ خوراڪ جي سلامتي جي خدشا به وڌي رهيا آهن.

 موسمياتي تبديلي جي اثرات کي گهٽائڻ لاءِ، سنڌ ۾ متبادل فصلن جي پوکڻ ضروري آهي. ڪجھ اهم متبادل فصلن ۾ هيٺيان شامل ٿي سگهن ٿا. جنهن ۾ ٻاڄري،  جو،  جوار۽ ڪجھ گاهن جا قسم جيڪي خشڪي کي برداشت ڪنري سگهن. اهرڙن گاهن جيئن روڊز گاھ، ڪلر مار گاھ، اللفا ، برسيم سميت مختلف گاھن جا فصلن  جي پوک کي واڌارو ڏيڻ گهرجي. اهي  گهٽ پاڻي ۾ پوکي سگهجن ٿا ۽ گرمي برداشت ڪري سگهن ٿا. انهن فصلن جي غذائي قيمت به وڌيڪ آهي، ۽ اهي خوراڪ، جانورن لاءِ کاڌو، ۽ بايو فيول جي پيداوار لاءِ استعمال ٿي سگهن ٿا . مسور، چڻا، ۽ مۡڱن جهڙيون داليون مٽي ۾ نائٽروجن وڌائي مٽي جي زرخيزي کي بهتر بڻائي سگهن ٿيون. اهي فصلن پروٽين جي لحاظ کان ٻڌل آهن ۽ خوراڪ جي سلامتي ۾ اهم ڪردار ادا ڪري سگهن ٿيون.

وڻ سنڌ ۾ ماحولياتي ۽ معاشي طور فائدو ڏيئي سگهن ٿا. وڻ ڪاربن ڊاءِ آڪسائيڊ گئس کي جذب ڪندي موسمياتي تبديلي کي منهن ڏيڻ ۾ مدد ڪري سگهن ٿا، مٽي جي ڪٽائي کي روڪين ٿا، هوا جي معيار کي بهتر بڻائين ٿا ۽ جر جي پاڻي جي سطح وڌائين ٿا.  ان کان علاوه، وڻ، ڪاٺ جي پيداوار، ميوي جي پوک ذريعي آمدني پيدا ڪرڻ جا موقعا فراهم ڪن ٿا، ميون ۾ انب، زيتون، ٻير ۽ کجيون، تمام گهڻو منافع بخش آهن. ڪيترائي وڻ، جهڙوڪ ٻٻر ۽ سهانجڙو  ٻڪرين ۽ رڍن لاءِ کاڌي جو قدرتي ذريعو پڻ ڪم ڪن ٿا، جيڪي هارين لاءِ کاڌ خوراڪ جي قيمت گھٽائي ٿو ۽ جانورن جي صحت کي بهتر بڻائي ٿو. حڪومت کي گهرجي ته هارين کي ڪاربن ڪريڊٽ جهڙن پروگرامن حصو ڪن جيئن سنڌ سرڪار هوا جي پکن ذريعي پئسا ڪمائي ٿي. وڻن جي پوک کي ترقي ڏيڻ سان، سنڌ نه رڳو پنهنجي ماحول کي بهتر بڻائي سگهي ٿي پر پنهنجي ماڻهن لاءِ پائيدار معيشت پڻ پيدا ڪري سگهي ٿي 

 پاڻي کوٽ کي منهن ڏيڻ لاءِ ڊرپ سيرابي ۽ اسپرينڪلر سسٽم جهڙن موثر پاڻي ڏيڻ جي ٽيڪنالاجين ترقي وٺرائي وڃي، مناسب پاڻي جي وسيلن جي انتظامڪاري ڪندي برابري سطح تي پاڻي جي ورڇ کي يقيني بڻايو وڃي، موسمياتي سمارٽ زرعي طريقن ايگروفاريسٽري، ڪارپوريٽ فارمنگ، ۽ محفوظ زرعي طريقن کي ترقي ڏيڻ گهرجي، تحقيق ۽ ترقي موسمياتي تبديلي کي نظر ۾ رکندي مزاحمتي فصلن جي قسمن ۾ تحقيق ڪرڻ 

سنڌ جي زراعت کي موسمياتي تبديلي جي اثرن کان بچائڻ لاءِ متبادل فصلن جي پوک کي فروغ ڏيڻ ضروري آهي.  اناج، دالون، تيلي فصل، ۽ گاھ جا فصل سنڌ جي زراعت لاءِ وڏي صلاحيت رکن ٿا. ان سان گڏوگڏ، پاڻي جي بچاءُ، مارڪيٽ تائين رسائي، ۽ حڪومتي مدد جي ذريعي سنڌ جي زراعت کي خوشحالي ڏانهن وڌائي سگهي ٿو.